Een screeningsinstrument helpt ons om op een snelle en efficiënte manier informatie te verzamelen. Deze informatie kan nuttig zijn om een eerste aanzet te geven tot diagnosestelling en tot een juiste inschatting van de problematiek. Doorheen de jaren zijn er degelijke wetenschappelijke hulpmiddelen ontwikkeld die kunnen helpen om de meest voorkomende problematieken in kaart te brengen. Voorbeelden hiervan zijn screeningsinstrumenten voor depressie, angst, middelenmisbruik, verhoogd risico op psychose enzomeer.

Tijdens deze vorming wordt stilgestaan bij het inpassen van deze instrumenten binnen de eigen werkcontext. De samenstelling van de aangeboden instrumenten wordt regelmatig afgestemd met bestaande literatuur en de noden binnen het werkveld.

Na deze vorming kunnen de werknemers:

• De aangeboden screeningsinstrumenten op correcte wijze afnemen en interpreteren bij hun cliënten.
• De eigen bestaande screening verbreden door het aangeboden materiaal te integreren.
• Een inschatting maken van de mogelijke aan- of afwezigheid van psychische problemen.
• De noodzaak voor eventuele doorverwijzing naar andere eerste en/of tweedelijnsactoren correct inschatten.

Iedereen voelt zich wel eens somber, maar daarom ben je nog niet depressief. Het juist kunnen inschatten van negatieve emoties is dan ook nodig. Uit onderzoek blijkt hoe belangrijk het is om een beginnende depressie tijdig te kunnen detecteren. Het bespaart heel wat leed en vermindert het risico op suïcide.

Medewerkers uit de eerste lijn zijn het best geplaatst om de vinger aan de pols te houden! De juiste interventie op het juiste ogenblik maakt al heel wat mogelijk!

Hoe kan je bij iemand de psychische weerstand verhogen? Wat moet je doen bij negatieve gedachten? Wat is een goede zelfzorg bij depressie? Hoe pak je het aan om iemand te activeren? Dit zijn alvast enkele thema’s die behandeld worden.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Depressie herkennen en bevragen.
• Een juist onderscheid maken tussen een sombere stemming en depressie.
• Screeningsmateriaal voor depressie correct gebruiken en toepassen.
• Een geheel aan vroeginterventies doorvoeren rond psychische weerbaarheid,
• piekergedachten en gedragsactivatie.
• Suïciderisico inschatten bij lichte, matige en ernstige depressie.
• De meest passende acties ondernemen bij een verhoogd suïciderisico.

‘Ik zie het niet meer zitten?’; ‘Waarom ben ik hier nog?’ Wanneer je werkt met mensen die het psychisch moeilijk hebben, is het regelmatig toetsen van suïcidale gedachten, gevoelens of gedrag noodzakelijk. Dit dien je niet enkel te doen bij een eerste contact, maar telkens doorheen het traject dat je aflegt met de cliënt. Maar voor welke signalen dien je attent te zijn? Hoe ga je een gesprek aan rond suïcide? Hoe bepaal je het risicoprofiel?

Welke acties kan je ondernemen om het risico te minderen? Hoe ga je zelf om met je bezorgdheid rond suïcidale cliënten? Wat na een suïcide(poging)? Tijdens deze vorming wordt betracht om handvaten aan te bieden bij elk van deze vragen.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• De signalen herkennen en een correcte inschatting maken van de ernst van het suïciderisico. • De juiste houding aannemen bij het bespreken van suïcidaliteit.
• Een gepast vervolgtraject uitwerken.
• De beste mogelijke screeningsinstrumenten voor suïcide hanteren.

Mensen kunnen doorheen hun leven met nogal wat psychische problemen te maken krijgen. Er zijn een aantal algemene interventies die kunnen helpen om de psychische weerbaarheid te vergroten. Hierdoor wordt ook een grotere draagkracht ontwikkeld. Dit helpt dan weer om de dagelijkse belasting beter aan te kunnen. Medewerkers uit de eerste lijn die deze interventies in de vingers hebben, kunnen het verschil maken bij het al dan niet verder toenemen van psychische problemen.

Deze vorming is gericht op kortdurend en oplossingsgericht werken rond een aantal klachten die vaak voorkomen bij psychische problemen, zoals piekergedachten, slaapproblemen e.a.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Een plan van aanpak opstellen op basis van een eerste gesprek. Basisstrategieën toepassen in de praktijk.
• Werken rond de aanpak van piekergedachten en het vinden van cognitieve rust. Concreet advies geven bij slaapproblemen.
• Werken aan gedragsactivatie.
• Het verbeteren van de algemene psychische en lichamelijke weerbaarheid.

Sommige mensen ontwikkelen reeds op jonge leeftijd een verhoogd risico op psychose. Vaak uit dit zich in emotionele en gedragsmatige problemen met als gevolg dat belangrijke levenstaken (studies, werk, relaties, ...) niet altijd tot een goed einde gebracht kunnen worden. Daarnaast bestaat het risico dat ze ooit een psychose doormaken en hetgeen dan weer een sterke negatieve impact op hun verdere levensloop. De kans om een psychose te ontwikkelen verlaagt aanzienlijk wanneer de signalen vroeg genoeg herkend worden en tijdig de juiste interventies worden gesteld.

Tegelijk kan dit zorgen voor een mogelijke stabilisatie van de emotionele - en gedragsmoeilijkheden.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Via een checklist een verhoogd risico op psychose detecteren. • Een geheel aan signalen correct interpreteren.
• Mogelijke vroeginterventies toepassen.

Dwangmatige denken en handelen (OCD) kent een zeer grote impact op het functioneren van de cliënt en zijn omgeving. Voor de hulpverlener zijn het vaak niet de gemakkelijkste cliënten en botsen we zeer snel op hun rigiditeit. Binnen deze vorming wordt het inzicht vergroot en wordt er gekeken hoe we met deze problematiek kunnen werken. Welke adviezen kunnen we geven en welke valkuilen dienen we te vermijden?

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Begrijpen hoe het OCD-mechanisme werkt. • Belangrijke valkuilen vermijden.
• Beter omgaan met OCD-gevoelige cliënten.

Motivatie tot verandering is aangewezen in ons werk met cliënten. Niet iedereen is echter altijd even makkelijk te motiveren. Het is als hulpverleners dan ook belangrijk dat we over vaardigheden beschikken waarbij we een proces van verandering op gang kunnen brengen bij moeilijk te motiveren cliënten. Daarnaast moeten we binnen ons werk grenzen kunnen en durven stellen.

Naast de autonomie van de cliënt, is er immers ook zoiets als de autonomie van de hulpverlener.

Het aangeven van grenzen, zonder een breuk in de hulpverlenersrelatie te veroorzaken, is dan ook een belangrijke kunde.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Het motivationeel proces beter begrijpen. • Ingrijpen op de motivatie van de cliënt.
• Een kritische zelfreflectie maken.
• Grenzen bepalen en gepast aangeven.

Communicatie is een belangrijk werkinstrument voor een hulpverlener. Binnen de eerste lijn worden we geconfronteerd met cliënten met divers psychische moeilijkheden. Afhankelijk van de problematiek dienen we soms onze communicatie aan te passen. Deze vorming biedt een aantal handvaten, die eenvoudig in de praktijk toegepast kunnen worden bij zowel telefonische als rechtstreekse contacten. Zo wordt tevens stilgestaan bij gesprekstechnieken gericht op het vergroten van de motivatie en het bevorderen van de zelfreflectie bij cliënten.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Begrijpen hoe psychische moeilijkheden de communicatie kunnen beïnvloeden. • Verbaal en non-verbaal gedrag analyseren.
• Gepast reageren op verschillende mogelijke cliëntsituaties.
• De motivatie tot gedragsverandering vergroten.

Elk van onze cliënten heeft zijn eigen persoonlijkheid. Soms kan deze persoonlijkheid moeilijkheden veroorzaken in relaties, op het werk en binnen de hulpverlening. We spreken dan over persoonlijkheidsstoornissen. Het aangaan van een ondersteunende relatie met deze cliënten is noodzakelijk voor een goede zorg, maar tevens ook heel erg complex. Er dient namelijk steeds een evenwicht gevonden te worden tussen het ondersteunen enerzijds en het begrenzen anderzijds. De aanwezigheid van destructieve en impulsieve gedragingen, stemmingswisselingen en rigide denkpatronen bemoeilijken dit evenwicht. Het vergroten van de kennis over persoonlijkheidsstoornissen en het leren adequaat omgaan met ondermijnend gedrag vormen de hoofddoelen van deze vorming.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• Een persoonlijkheidsstoornis definiëren en herkennen.
• Begrijpen hoe een persoonlijkheidsstoornis ontstaat.
• De juiste houding aannemen in relatie tot cliënten met een
• persoonlijkheidsstoornis.
• Grenzen stellen ten aanzien van cliënten met een persoonlijkheidsstoornis.
• Een goede zelfzorg handhaven in het werken met cliënten met een persoonlijkheidsstoornis.

Confrontatie met agressie kan een ernstige impact hebben op ons werk met cliënten, maar ook op de fysieke en psychische integriteit van eerstelijnswerkers. Het tijdig herkennen van signalen is noodzakelijk voor de veiligheid van cliënten, hun omgeving en de hulpverlener. Tijdens deze vorming wordt dan ook uitgebreid stilgestaan bij de verschillende fasen van agressie. Daarnaast worden handvaten aangeboden om adequaat om te gaan met agressie binnen de werkcontext.

Na deze vorming kunnen de medewerkers:

• De onderliggende mechanismen en oorzaken van agressief gedrag begrijpen. • Signalen van de verschillende fasen van agressie herkennen.
• Adequaat reageren op verschillende vormen van agressie.
• Een individueel behandeltraject gericht op agressiebeheersing opstellen en uitvoeren.